هيئت انديشه‌ورز هنر و رسانه معاونت پژوهش این حوزه، نشست تخصصی شصت و سوم را در تاریخ 8 خرداد 1401 با عنوان «روحانيت و فيلم‌سازی: فرصت‌ها و اولويت‌ها» توسط استاد محترم جناب آقای ابوالقاسم (حسین) اسدی‌زاده برگزار کرد.
در این نشست مجازی، آقای اسدی‌زاده مطالب خود را به دو بخش پیش نیاز و فعالیت روحانیت در عرصه فیلم‌سازی تقسیم کرد. وی به عنوان پیش نیاز بحث به تعریف روحانیت پرداخت و گفت: روحانیت تعریف بزرگی دارد و منظور ما از طلبگی کسی است که مخلصانه به تحصیل پرداخته و برای نشر معارف دین و تشیع کار می‌کند. وی طلبه ماندن و زیست طلبگی را از بایسته‌های مهم روحانیت دانست.
استاد اسدی‌زاده یکی از پیش‌نیازهای روحانیت در عرصه فیلم‌سازی را انجام دو کار و احتراز از دو کار دیگر دانست و در تشریح آن ابراز داشت: اول این‌که روحانیت باید خوب بشناسد و سواد بالایی در حوزه فیلم داشته باشد، چرا که علم و دانش در این زمینه ترجمه‌ای است و سختی خاص خود را دارد، بنابراین فیلم‌سازی و سینما را باید به خوبی شناخت. دوم آن‌که طلبه نباید در مطالعه و فعالیت در عرصۀ فیلم‌سازی تنبلی به خرج دهد، بلکه باید با صرف وقت زیاد به مطالعه، مباحثه، نوشتن و دیدن فیلم‌ها بپردازد؛ چرا که فیلم‌سازی، عرصۀ سختی است که تنبلی و صرف نکردن وقت لازم، آسیب جدی در این زمینه را درپی خواهد داشت.
ازسویی دیگر، دو کار برای روحانیت در عرصۀ فیلم‌سازی ممنوع است: اول آن‌که تا به لحاظ علمی به سطحی از علم و دانش کافی نرسیده است در این زمینه سخن نگوید و قلم فرسایی نداشته باشد. به واقع طلبه‌ای که با مبانی و موضوعات این عرصه آشنایی کافی ندارد و علم کافی نسبت به واقعیات این صنعت نداشته باشد، با قضاوت خود از منش طلبگی خارج خواهد شد. یکی از آسیب‌هایی که در این عرصه دیده شده است، عدم شناخت فرم و شعارزدگی است. بنابراین تسلط بر مبانی فیلم‌سازی از اصول ورود به این عرصه است.
کارگردان سینما و تلویزیون در بخش دوم سخن خود با اشاره به فعالیت‌ها و کارکردهای روحانیت در عرصه فیلم‌سازی گفت: از آن‌جایی که فیلم‌سازی از ارکانی برخوردار است، هنگامی که فعالیت روحانیت با عرصۀ فیلم‌سازی پیوند می‌خورد، در چهار عرصه محصور می‌شود که عبارتند از: پژوهش و آموزش، تولید، مشاوره و نقد. وی در توضیح این چهار عرصه گفت: فعالیت طلاب در زمینه فیلم در این چهار عرصه محصور می‌شود و مورد دیگری برای آن قابل تصور نیست. پژوهش و آموزش و نیز تولید در زمینه فیلم برای روحانیت لازم است، اما مشاوره و نقد به دلیل منفعلانه بودن از جایگاه و ارزش کمی برخوردار است.
آقای اسدی‌زاده در تشریح فعالیت‌های چهارگانه روحانیت در عرصۀ فیلم‌سازی ابراز داشت: آن‌چه مشخص است، دانش بومی در عرصه فیلم وجود ندارد و به تبع در مورد فیلم دینی نیز همین شرایط وجود دارد. به عبارت دیگر، براساس مبنای دینی، هیچ تعریفی از ارکان فیلم‌سازی به صورت متن نگاشته نشده و ترجمه‌های موجود نیز مناسب نیستند. این نکته نیز وجود دارد که آن‌چه در این عرصه نگاشته شده است، کافی نیست. براین اساس در ادبیات نظری و تولید مبنای دینی کار فوری و لازم باید انجام گیرد و اولین رسالت روحانیت این است که فیلم دینی را با ارکانش تعریف کند.
دومین کاری که طلبه می‌تواند انجام دهد، «تولید» است. آن‌چه در سینما و تلویزیون به عنوان خروجی محسوب می‌شود، تولیدات است. از فعالیت‌های روحانیت تولید اثر هنری مستقل است، بدین معنا که طلبه وقتی به دانش فیلم‌سازی رسید، اقدام به تولید آن نماید. در سیر تولید اثر نیز از استاد و رهنما کمک گرفته شود. باید دانست که با ابزارهای موجود تولید فیلم بسیار ممکن شده است.
وی سومین کار روحانیت در عرصه فیلم‌سازی را «مشاوره» دانست و گفت: مشاوره به‌عنوان کار دائمی به‌شمار می‌آید. در مشاوره باید آن‌چه فرا گرفته شده است، بازگو گردد و فیلم‌ساز حق انتخاب دارد و پذیرش یا عدم پذیرش نگاه مشاور بر عهدۀ اوست. از آن روی که مشاوره، فعالیتی منفعلانه است و قالب ارائه دارد، نباید توقع تأثیر حداکثری را داشت. اما اقدام چهارمی که روحانیت در این عرصه می‌تواند انجام دهد، «نقد» است، اما توصیه می‌شود این فعالیت از سوی طلاب انجام نگیرد. نقدی که بدون فراگیری مبانی فیلم و فیلم‌سازی صورت گیرد، از دایره منش طلبگی خارج است. از سویی دیگر، نقد سبب ایجاد جعل اصطلاحات و ایجاد نگاه مغلوط می‌شود و در نهایت سبب ایجاد تشویش در ذهن فیلم‌ساز می‌شود. از این روی نقد تأثیری دربرندارد و به نوعی فضل به‌شمار نمی‌آید. طلبه باید ناصح شفیق باشد، بنابراین باید در خفا به نصح بپردازد. باید در نظر داشت نقد براساس تسلط به مبانی شکل می‌گیرد و نقد بدون احاطه سبب دلزدگی، دلمردگی، ایجاد حجاب و نسبت ناروا می‌شود و در نهایت هیچ تأثیری دربرندارد.
استاد اسدی‌زاده در پایان به پرسش مخاطبان پاسخ دادند.