هيئت انديشه‌ورز هنر و رسانه معاونت علمی این حوزه، نشست تخصصی هفتاد ودوم را در تاریخ 1 شهریور 1401 با عنوان «بررسی نگاه فقهی تصویرگری معصومین در فیلم»» توسط استاد محترم جناب آقای دکتر سیدحمید میرخندان برگزار کرد.
در این نشست مجازی، استاد میرخندان در ابتدای بحث به تفاوت میان تصویرگری در نقاشی با تصاویر متحرک اشاره کرد و افزود: تصویرگری معصومین(ع) در نقاشی با تصویر متحرک متفاوت است؛ نقاشی از معصومین(ع) شیوع داشت، اما تصویر متحرک اینگونه نیست. وی با تقسیم بحث به عام و خاص دراین باره گفت: بحث عام در تصویرگری شامل نقاشی، عکاسی، فیلم و… می‌شود؛ اما بحث خاص از تصویرگری شامل تصویر متحرک می‌شود که بحث اصلی جلسه را فرامی‌گیرد.
وی در تشریح تصویر متحرک گفت: تصویر با فصل متحرک خود جهانی زمان‌مند می‌شود و با حرکت، سه بُعدی بودن به روشنی درک می‌شود. وی در این راستا ابراز داشت: جهان فیلم به جهان واقع نزدیک می‌شود و مخاطب توهم واقعیت دارد. در فیلم بحث از اجرا مطرح است؛ زیرا ویژگی نمایش را داراست و به تعبیری درام است. در فیلم دوساحت وجود دارد: ساحت متن و اجرا؛ متن همان متن نمایش‌نامه یا فیلم‌نامه است و خود فیلم را شامل نمی‌شود، چرا از منظر برخی فیلم یا تئاتر نیز متن هستند و متن می‌تواند دیداری، شنیدار یا نوشتاری باشد.
استاد میرخندان در تبیین مسئله تصویرگری معصومین گفت: منظور از تصویرگری معصومین، فقط تصویر بیرونی از حضرات نیست؛ بلکه متن و حواشی آن نیز مدنظر است؛ یعنی فیلمی که درمورد معصوم ساخته می‌شود، آیا فیلم‌نامه نویسی آن نیز از شرایط خاصی برخوردار است؟ وی در تشریح این رویکرد ابراز داشت: ازآنجایی که ژانر چنین فیلم‌هایی تاریخی-مذهبی یا به تعبیری تاریخ مقدسی است، نباید تخیل با واقعه تاریخی معارض باشد، بلکه با آنچه در تاریخ است باید تطابق داشته باشد، اما آنچه در تاریخ منعکس نشده را می‌توان تغییر داد، تمامی این امور در زمان نیز مطرح است.
وی ادامه داد: باید توجه داشت که معصوم(ع) یک جنبۀ قدسی دارد و یک جنبۀ انسانی که باید هر دو را در نظر گرفت. جنبۀ انسانی مد نظر ما با آنچه در غرب مطرح می‌شود بسیار متفاوت است. در درام شخصیت ایستا جذاب نیست و افرادی که رشد می‌کنند، جذاب است. از سوی دیگر، معتقدیم که معصوم(ع) از شخصیت تام برخوردار است و از این منظر به چنین تحولی نیاز ندارد. از آنجایی که در درام باید از بد به خوب حرکت کرد، لذا شخصیت معصوم را نمی‌توان به عنوان شخصیت اصلی قرار داد. البته نوع دیگر تحول آن است که شخصیت خوب، تعالی یابد و رشد کند؛ چنان‌که در شخصیت حضرت یوسف(ع) می‌بینیم. یک نوع از تصویرگری آن است که شخصیت در فیلم دیده نمی‌شود، ولی بسیار در فیلم مشخص و مؤثر است. فیلم «ربکا» از هیچکاک از آثار خوب در این زمینه است.
دکتر میرخندان در مورد اصل فقهی در تصویر معصومین ابراز داشت: اصل فقهی در نمایش تصویر معصومین این است که اشکالی ندارد، ولی بنا به ملاحظات دیگر غیر مجاز شمرده می‌شود و آن وهن قداست معصوم است. بنابراین بحث از نمایش تصویر معصومین بحث عرفی است. بنابراین در نزد مخاطب نباید میان بازیگر و معصوم(ع) مطابقت شکل گیرد. وهن عرفی است. باید با عرف به تدریج برخورد کرد و اندک اندک تغییرشان داد ونباید دراین تغییر سرعت عمل به خرج داد، در غیر این صورت مورد پذیرش قرار نمی‌گیرد؛ بلکه مورد مخالفت هم واقع می‌شود در این زمینه فیلم رستاخیز مورد اشاره است.
وی در پایان به سؤالات مخاطبان پاسخ دادند.