موضوع: عکاسی، دستگاه تداوم ساز شمایل نگاری مدرن
باغ نظر، دوره 16، شماره 73، صص: ۱۷ – ۲۸
نویسندگان: محمد حسن پور1، احمد الستی2، حسن بلخاری3
1. پژوهشگر دکتری پژوهش هنر، دانشگاه تهران، ایران.
2. استادیار دانشکده هنرهای نمایشی و موسیقی، دانشگاه تهران، ایران.
3. استاد دانشکده هنرهای تجسمی، دانشگاه تهران، ایران.
چکیده: می‌توان ساخت شمایل را برخاسته از نگاه و فهم عمیق انسان از جهان‌بینی او دانست که از دیوارنگاره‌های کهن تا شمایل‌های مذهبی مسیحی و سرانجام نمودهای عصر مدرن را شامل می‌شده و عموما با کتمان نوعی ترس، خواست تسلط بر آنچه که می تواند چندپاره در آینده رخ دهد، به منظور دورکردن بلایا و مرگ و نیز دستیابی به مغفرت، بهروزی و سعادت همراه بوده است. در این صورت این پرسش به ذهن خطور می کند که چگونه است که پس از اختراع عکاسی، با قرارگرفتن عکس‌ها در کنار شمایل‌ها که گاه خود برخاسته از متن مذهبی نیز هستند، شمایل‌نگاری با ایجاد واقع‌گرایی عکاسانه، وارد ساحتی مدرنیستی می شود به عبارتی سوال اساسی این است که عکاسی، به ویژه در عکس‌هایی با موضوع اجتماعی و در میان آنها عکس‌های خصوصی و خانوادگی، چگونه به عنوان رسانه‌ای مدرن، خاستگاهی شمایلی داشته و می‌تواند در بستر زندگی امروز، با ویژگی‌های ذاتی خود همچون وضوح، دقت در جزئیات، اشارتگری به آن -جا -بودگی مصداق و در نتیجه، واقع‌گرایی عکاسانه، کارکردی غیرواقع گرایانه و متافیزیکی بیابد فرض بر این است که جوهره ناب عکاسی که همانا ارجاع به مصداق است، با تکیه بر کیفیات و فرم عکاسانه، می تواند در ساخت کیفیت شمایل‌وار و مدرن عکس‌ها در بطن زندگی امروز مطرح شود. هدف اصلی بررسی کیفیات خاص عکاسی به ویژه در دوران گذار از مدرنیزم با نگاهی به چند نمونه عکس مطرح و نیز مرور متون نظری مرتبط و موخر در ارتباط با نشانگان عکاسی است تا صورت و محتوای عکاسی به مثابه دستگاه تداوم ساز شمایل سازی مدرن (با وجود تاکید بر اصالت نمایه ای آثار عکاسی براساس روش های نشانه شناسانه) روشن شود. روش (تحقیق) براساس نشانه شناسی عکاسی رولان بارت و نیز کریستین متز است که به نحوه مطالعه نشانگان متن عکس در نشانه شناسی جایگاهی ویژه بخشیده‌اند. به این نتیجه خواهیم رسید که عکاسی در فلسفه و جایگاه وجودی خود، خصلت‌های شمایل‌نگاری در گذشته را تداوم داده و بر اصالت و هویت متنی آن در عصر دیجیتال به نحوی گسترده تر تاکید داشته که اصالتی عکاسانه نیز به شمایل‌نگاری مدرن بخشیده است.
کلیدواژه ها: شمایل, عکس‌های شمایلی, شمایل نگاری‌عکاسانه, شمایل شکنی دیجیتال